Açıklama / Lezzet
Şamdan meyveleri uzun ve silindiriktir, ortalama 30 ila 50 santimetre uzunluğundadır ve doğrudan ağacın gövdesine ve dallarına bağlanan benzersiz bir büyüme modeline sahiptir. Meyveler, güveler ve yarasalar tarafından tozlaşan beyaz, çan şeklindeki çiçeklerden gelişir ve tek, olgun bir ağaçta yüzlerce meyve büyüyebilir. Şamdan meyveleri mumlu, pürüzsüz bir kabuğa sahiptir, yeşilden sarıya doğru olgunlaşır ve meyvenin sapsız ucu hafifçe küçük bir noktaya doğru incelir. Yüzeyin altında, soluk sarı eti lifli, süngerimsi ve suludur ve birçok küçük, yenilebilir, yassı tohum içerir. Şamdan meyvelerinin elma benzeri bir aroma yaydığı ve dolmalık biber ve şeker kamışını anımsatan hafif, tatlı ve ekşi bir tada sahip olduğu söylenir.
Sezonlar / Kullanılabilirlik
Şamdan meyveleri tropikal iklimlerde yıl boyunca bulunur.
Güncel Gerçekler
Botanik olarak Parmentiera cereifera olarak sınıflandırılan şamdan meyveleri, Bignoniaceae familyasına ait olağandışı şekilli, lifli meyvelerdir. Tür adı Latince balmumu anlamına gelen 'cera' ve taşımak anlamına gelen 'fero' kelimesinden gelir ve meyveler mum benzeri görünümlerinden adını alır. Şamdan meyveleri, Orta ve Güney Amerika'da Pale de Cera, American Camburita, Arbol de Vela ve Palo de Velas gibi birçok yerel isimle de bilinir. Uzatılmış meyveler ticari olarak yetiştirilmez, öncelikle süs olarak görülür, ancak tıbbi kullanım için tropikal ormanlardaki yabani ağaçlardan küçük ölçekte toplanırlar. Meyvenin benzersiz görünümüne rağmen, Şamdan ağaçları önemli miktarda habitat kaybına uğramıştır ve Uluslararası Doğa Koruma Birliği tarafından tehlike altında olarak listelenmiştir.
Besin değeri
Şamdan meyveleri iyi bir lif kaynağıdır ve bağışıklık sistemini güçlendirmeye ve iltihabı azaltmaya yardımcı olabilecek antioksidanlar olan flavonoidler içerir. Meyveler ayrıca antibakteriyel özellikler içerdiği gösterilen kimyasal bileşikler olan tanenler ve saponinler sağlar.
Başvurular
Şamdan meyveleri genellikle süsdür ve yaygın olarak tüketilmez, ancak meyveleri yenilebilir ve çiğ veya pişmiş olarak yenebilir. Çiğken, meyveler ince dilimlenip salatalara atılabilir veya ince doğranarak soslara karıştırılabilir. Şamdan meyveleri ayrıca hafifçe karıştırılarak kızartılabilir, kavrulur veya çorba ve güveçte yavaşça pişirilebilir. Taze müstahzarlara ek olarak, Şamdan meyveleri uzun süre kullanılmak üzere turşulanabilir. Şamdan meyveleri kişniş, biberiye ve kekik gibi otlar, yenibahar, kimyon ve anason gibi baharatlar, pirinç, fasulye, kırmızı biber ve domates ile iyi bir şekilde eşleşir. En iyi kalite ve lezzet için meyveler hemen kullanılmalıdır.
Etnik / Kültürel Bilgiler
6. yüzyılda Mezoamerika'nın en gelişmiş uygarlıklarından biri olan Maya İmparatorluğu'nda şamdan meyveleri doğal bir ilaç olarak kullanılmıştır. Mayalar meyveleri kavurup sindirim temizleyici olarak tüketirlerdi ve ayrıca meyvelerin soğuk algınlığı ile savaşmak için yatıştırıcı özellikler sunduğuna inandılar. Meyvelerin yanı sıra, boğaz için ve kulak enfeksiyonlarına tonik olarak kullanılan şifalı bir çay oluşturmak için ağacın yaprakları kaynar suya batırıldı. Günümüzde, Orta Amerika ve Meksika'daki bazı köyler hala Şamdan meyvelerini ilaç olarak kullanıyor. Bu köyler de meyveleri büyükbaş hayvan yemi olarak kullanmaya başladı. Sığırların çok fazla Şamdan meyvesi yediği takdirde etlerinin kesildiğinde, tıpkı meyve gibi hafif, elma benzeri bir aroma içereceği söyleniyor.
Coğrafya / Tarih
Şamdan ağaçları Panama'ya özgüdür ve Orta ve Güney Amerika'da bulunur. Meyvelerle dolu ağaçlar eski zamanlardan beri vahşi büyüyor ve öncelikle yüksek yağışlı alçak rakımlarda tropikal yaprak dökmeyen ormanlarda bulunuyor. Orta ve Güney Amerika dışında, Şamdan ağaçları Meksika'da bulunabilir ve Avustralya ve Florida'daki parklarda veya botanik bahçelerinde ara sıra yetiştirilir.
